‘Mislukte’ horizon in Zandvoorts Museum

De NEW HORIZON die je vanaf eind deze maand in het Zandvoorts Museum kunt bekijken als onderdeel van de tentoonstelling ‘Ode aan het Landschap’, was eigenlijk mislukt. Toch is ie uit 8.785 horizons komen bovendrijven als de ideale horizon om op dit moment te laten zien.

Hoe dat zit?

Voor elke gelegenheid waar NEW HORIZONS te zien is/zijn, wil ik beeld tonen dat aan die gelegenheid (plek, moment, sfeer) tegemoetkomt. En tegelijkertijd recht doet aan waar ik zelf ben, en waar het project is.

Zo kwam het dat de eerste tentoonstellingen van het project vooral heel kleurrijk waren, om te laten zien hoe onvoorstelbaar gevarieerd hetzelfde uitzicht kan zijn. Bij elke volgende tentoonstelling heb ik steeds rustigere horizons willen laten zien, steeds rustiger over de expositieruimte verdeeld ook. Subtieler, met meer ruimte voor de rust en ruimte waar het project me ooit om begonnen is.

Eerste tentoonstelling van NEW HORIZONS bij Broft & Van der Horst Galleries, oktober 2012
foto: Roelof de Vries

Observator
Ik ben ooit beginnen fotograferen, onbewust, omdat het zo mooi past bij de rol van observator te zijn. De ontmoeting aan te gaan met een fenomeen. Dat van zichzelf is en blijft, onveranderlijk, no matter hoe ik m me eigen maak. Ik vind dat geruststellend en voel me er veilig bij. Kom maar op. Alles uit de weg.

Op de manier waarop het ooit revolutionair was dat Caspar David Friedrich de horizon als onderwerp koos, en nog slechts een monnik nodig had om zichzelf/de kijker van de oneindigheid af te schermen: “Geen enkele artistieke compositie was ooit zo compromisloos als deze: de hoofdruimte van de foto lijkt een soort afgrond; er zijn geen grenzen, er is niets om aan vast te houden, alleen een gevoel van zweven tussen dag en nacht, tussen wanhoop en hoop.” (lees meer over dit schilderij)

Caspar David Friedrich, Der Mönch am Meer, 1808-1810
171.5 x 110.0 cm, olieverf op canvas

Latere schilders lieten ook de voorgrond nog achterwege, waardoor alleen De Verte nog overbleef. Die eerst vooral impressionistisch in beeld werd gebracht (bijvoorbeeld door Turner, Monet), later toenemend abstract (Mondriaan) of expressionistisch (Rothko). En dan toch weer extreem realistisch, in de onberispelijke fotografische monochrome Seascapes van Hiroshi Sugimoto.

Je herkent ze vast hieronder, inclusief een NEW HORIZON voor mijn persoonlijke feel-good:

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Telkens, ook in de ingevoegde NEW HORIZON: de Verte op afstand.
En steeds een zo perfect mogelijke afspiegeling van het beeld dat de kunstenaar heeft beoogd te creëren of vangen.

Uitnodiging
Nee, dan de belemmerde verte van NEW HORIZON #3642…

Niet door een fotograaf gemaakt maar door een machine. Een beeld waarvan het kader volstrekt vast staat, maar de daadwerkelijke uitkomst volstrekt vrij is, en emergent. Zoals dat voor alle NEW HORIZONS geldt. Maar dan is dit ook nog eens een foto waarbij druppels op het glaasje van de omhuizing van de camera zitten. Duidelijk niet de bedoeling, getuige de ruitenwisser die ter voorkoming zulks op de omhuizing was bevestigd en geprogrammeerd.

Maar ineens is de verte doorbroken. In de onvolkomenheid vloeien Hier en De Verte ineens met elkaar samen. Kun je als kijker ineens in het beeld stappen, alsof je de wereld voor even door betraande ogen gadeslaat. Bewogen door wat je ziet. De wereld die je, ook als observator, mag beleven alsof je er zelf onderdeel van bent. Wat natuurlijk ook zo is, maar voor observators niet vanzelfsprekend zo voelt.

Met het tentoonstellen van deze foto nodig ik mezelf daar expliciet toe uit. Een uitnodiging die ik graag deel met wie de horizon daar komt bezoeken. Hij hangt er heerlijk groot: 1.33 bij 2 meter, temidden van werk van andere Nederlandse hedendaagse kunstenaars, van wie Daan Roosegaarde de mij bekendste is.

NEW HORIZON #3642, 31.05.2012 – 18h00

---

Te zien
De tentoonstelling ‘Ode aan het Landschap’ is te zien in het Zandvoorts Museum, van 26 mei tot en met 25 juli 2021 (data onder voorbehoud wegens coronamaatregelen). Je leest er meer over op de website van het Zandvoorts Museum.